Problemy z karmieniem i połknięciem (dysfagia)
Dysfagia oznacza problemy z karmieniem i połknięciem. To jest objaw, a nie choroba. Problem z karmieniem noworodków został już wcześniej poruszony. Wszystkie informacje mogą pomóc w ocenie sytuacji, ale nie zastąpią medycznych konsultacji, które są konieczne. Mając jednak trochę wiedzy, łatwiej jest rozmawiać z lekarzem i prowadzić rozmowy.
Dysfagia odnosi się do problemów na różnych etapach połykania. Fazami połykania, steruje ośrodek połykania, zlokalizowany w układzie siateczkowatym pnia mózgu. To miejsce skupienia ośrodków nerwowych dla czynności odruchowych, takich jak: ssanie, żucie, połykanie, wymioty, kichanie, kaszel, mruganie, pocenie się, regulowanie przemiany materii. Wszystkie te odruchy są wrodzone i występują już u noworodków.
Problemy z karmieniem i połknięciem jedzenia, czyli dysfagia ustno-gardłowa, niesie ze sobą ryzyko niedożywienia. Jeżeli kontrola przepływ jedzenia lub płynu zostaje zaburzona, może prowadzić to do aspiracji (piszę o tym w dalszej części). Dysfagia może mieć wpływ na osobę w każdym wieku – od niemowląt po osoby starsze.
Każdy problem strukturalny w jamie ustnej, gardle lub przełyku, lub stan, który osłabia lub uszkadza mięśnie lub nerwy używane do karmienia i połykania może powodować dysfagię. Rozpoznano już wiele schorzeń związanych z dysfagią. Oto kilka typowych zaburzeń, mogących powodować problemy z karmieniem i połknięciem u dzieci:
- uraz mózgu
- wady wrodzone
- rozszczep podniebienia
- powiększone migdały lub trzeci migdał
- porażenie mózgowe
- refluks
- choroby serca lub płuc
- rak głowy i / lub szyi
- choroba nerwowo-mięśniowa
- wcześniactwo
- problemy sensoryczne
- udar
Problemy z karmieniem i połknięciem – towarzyszące objawy
Dziecko z dysfagią może mieć obawy związane z jedzeniem lub piciem. Nie wszystkie objawy są od razu powodem do zmartwień. Konsultacje i badania lekarskie, z pewnością wyeliminują niepewność i podejrzenia o dysfagię. Tymczasem pozostaje wnikliwa obserwacja, które z poniższych objawów, występują u Twojego dziecka:
- problemy koordynujące ssanie, połykanie i oddychanie podczas karmienia lub picia ( butelka, kubek, słomka…)
- kaszel, duszenie lub krztuszenie się
- zmiana koloru twarzy podczas karmienia lub po nim
- długi czas karmienia (powyżej 30 minut)
- kłopot z przeżuciem, gryzieniem
- zapchanie, zator podczas karmienia, jedzenia lub po nim
- zmiana szybkości oddychania z karmieniem
- objawy zapalenia płuc
- uczucie, że jedzenia utknęło w gardle
- ograniczone spożycie żywności lub płynów
- odmowa ssania piersi, przyjmowania jedzenia lub płynów
- nie przybiera na wadze
Wpływ dysfagii na problemy z karmieniem i połknięciem
Główne i ważne problemy zagrażające życiu i bezpieczeństwu dziecka mogą prowadzić do:
- aspiracja, czyli niewystarczająca ochrona dróg oddechowych podczas połykania, powoduje przedostanie się pokarmu, płynu do tchawicy i płuc. Aspiracja do dróg oddechowych to częste epizody zakażeń górnych dróg oddechowych i zapalenie płuc.
- odwodnienie i niedożywienie – dzieci z dysfagią zazwyczaj mają problemy z jedzeniem odpowiedniej ilości, nie są w stanie dobrze zarządzać pokarmem, płynem lub zaakceptować dietę odpowiednią dla wieku. Często prowadzi to do złego odżywiania, braku przybierania na wadze lub prawidłowego wzrostu. Odwodnienie i niedożywienie mogą wystąpić, jeśli problem żywienia nie zostanie poddany leczeniu. Jeśli choroba dysfagia jest ciężka, może być potrzebne inne źródło odżywienia i nawodnienia, takie jak probówka do karmienia.
Leczenie dysfagii
Leczenie dysfagii opiera się na charakterze i ciężkości problemu karmienia i połykania. Patolog mowy i języka pomoże w ocenie dysfagii i może zasugerować lub zapewnić terapię w:
- rozwoju siły, zakresu ruchów i koordynacji mięśni warg, języka, policzków i szczęk, aby efektywnie jeść i pić
- pomoże zmniejszyć wrażliwość ustną i niechęć do przyjmowania pokarmów i płynów
- opracuje strategię zmniejszania ryzyka aspiracji
Patolog mowy i języka, nie zastąpi potrzeby specjalistycznej opieki, ale może zasugerować rozwiazania po rozmowie z zespołem medycznym dziecka:
- zmiana tekstury żywności lub konsystencji płynów
- zmiana wyposażenia do karmienia, np. smoczka, butelki, kubka…
- strategie pomagające w piciu i jedzeniu
Jeśli Twoje dziecko ma problem z karmieniem lub połykaniem, porozmawiaj z lekarzem pierwszego kontaktu. W zależności od powagi problemu, dziecko może zostać skierowane do lekarza, który specjalizuje się w ocenie problemów żywieniowych, patologa mowy i języka, terapeuty zajęciowego, dietetyka lub konsultanta laktacyjnego.
Więcej: Dysfagia u dzieci
