Dysfagia u dzieci, czyli przyczyny i leczenie trudności w połykaniu
Problem z połykaniem jedzenia u dzieci czy kłopoty w połykaniu pokarmu są dość częstym zjawiskiem. To problem powiązany z zaburzeniami odżywiania, karmienia i połykania. Podstawowe fazy połykania i cały proces, ściśle związany jest ze spożyciem, przygotowaniem i transportem substancji odżywczych do przewodu pokarmowego. Wtórne funkcje połykania to kontrola wydzielin, usuwanie zanieczyszczeń z dróg oddechowych, ochrona górnych dróg oddechowych i wyrównanie ciśnienia w błonie bębenkowej przez trąbkę Eustachiusza. Zanim pokarm przejdzie do przewodu pokarmowego i żołądka, proces ten nie zawsze przebiega prawidłowo, stwarzając problem w połykaniu. Ponieważ połykanie jest czynnością złożoną, jego zaburzenia mogą być bardzo różnorodne. Stopniowo narastające trudności w połykaniu pokarmów stałych zazwyczaj wskazują na mechaniczne upośledzenie drożności, np. z powodu zwężenia.
Udręka z połykaniem jedzenia u dzieci
Bariera w połykaniu jedzenia u dzieci, w tym choroba dysfagii u dzieci, może wystąpić w różnym wieku i na różnych etapach procesu połykania, do których w skrócie pisząc należą:
- faza doustna – pokarm jest przeżuwany, ssany i nawilżany śliną. Język wypycha pokarm i płyny w kierunku gardła.
- faza gardłowa – pokarm dostaje się do gardła. Nagłośnia zamyka przejście do krtani, struny głosowe zamykają się (pokarm nie może dostać się do płuc, zapobieganie aspiracji lub zapobieganie dławieniu), mięśnie gardła rozluźniają się. Zawartość z jamy ustnej przesuwa się przez gardło do przełyku. Nagłośnia i struny głosowe otwierają się ponownie i możemy oddychać. rozpoczynanie połykania,
- faza przełyku – praca mięśni w górnej i dolnej części przełyku. Pokarm przechodzi przez przełyk do żołądka pod wpływem grawitacji. Mięśnie przełyku wypychają pokarm w kierunku żołądka, dzięki ruchom perystaltyki. Dolny zwieracz przełyku rozluźnia się na ruch połknięcia, umożliwiając przedostanie się pokarmu i płynów do żołądka.
Nasilenie dysfagii przebiega bardzo różnie. Poprzez niemożliwość przełykania dużych kęsów pokarmu do całkowitej niezdolności i może prowadzić do groźnych dla zdrowia powikłań. Nie wolno choroby lekceważyć. Połączenie leczenia rehabilitacyjnego z leczeniem choroby podstawowej, daje możliwość cofania się zmian chorobowych.
Dylemat z połykaniem – oznaki, symptomy
Występujące problemy z połykaniem jedzenia u dzieci, mogą być objawem dysfagii. Mogą być oczywiste lub nie skojarzone z trudnościami w połykaniu, spowodowanymi chorobą. Poniżej lista najczęściej towarzyszących objawów, ale każda osoba odczuwa je inaczej.
Dysfagia u dzieci
U dzieci mogą wystąpić widoczne objawy:
- nie może przełknąć nawet śliny
- występuje problem z oddychaniem
- powolne i ostrożne jedzenie
- odruch wymiotny lub plucie
- próba przełknięcia pojedynczego kęsa wiele razy
- ślinienie się
- podczas jedzenia, picia lub zaraz potem pojawia się kaszel lub dławienie
- niemoc w klatce piersiowej po jedzeniu lub piciu
- wszelkie nieprawidłowe zachowania podczas jedzenia lub karmienia
Objawy mogą przypominać schorzenia lub problemy zdrowotne nie związane z chorobą dysfagii. W celu postawienia prawidłowej diagnozy należy udać się z dzieckiem do lekarza.
Dysfagia u dzieci – terminy medyczne
Bolesne połykanie, zaburzenia i związane z tym trudności w przełykaniu, mają różne terminy medyczne, m.in:
- dysfagia – definiowana jako trudność lub nieprawidłowość połknięcia. Dysfagia nie jest specyficzną chorobą, ale jest objawem innych chorób i może zagrażać życiu.
- odynofagia – odnosi się do bólu podczas połykania i może również występować u dziecka z dysfagią.
- sialiorrhea – tzw. ślinotok, może towarzyszyć dysfagii i często wskazuje na infekcję jamy ustnej, gardła, górnych dróg oddechowych lub przełyku.
Problem z połykaniem jedzenia u dzieci, powinien być zdiagnozowany przez pediatrę. Dlatego, jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma problemy z jedzeniem, natychmiast się z nim skontaktuj. Pediatra zbada dziecko i odpowie na wszelkie medyczne przyczyny problemów z karmieniem, postawi prawidłową diagnozę. Także patolog mowy i języka, który specjalizuje się w leczeniu dzieci z zaburzeniami żywienia i połykania, może ocenić Twoje dziecko.
Dzieci mogą również mieć problemy, jeśli ich zdolności motoryczne opóźniają się w rozwoju. Przechodzenie na pokarmy stałe wymaga większej koordynacji ust, języka i szczęki. Jedzenie trzeba ugryźć, przesunąć do bocznych zębów (przeżuwanie), umieścić na języku i przesunąć do tyłu, aby połknąć. Małe dzieci mogą mieć z tym problem. Dlatego warto w przypadku zaburzeń połykania zbadać dziecko.
Temat, który może Cię zainteresować: Jak zbadać dysfagię, sposoby diagnozowania dysfagii
Problem z połykaniem jedzenia – wpływ zaburzeń rozwoju funkcji organizmu
Dysfagia u dzieci, może mieć powiązania z zaburzeniami rozwoju funkcji organizmu. Mogą być powiązane z:
- problemami motorycznymi – dzieci, które mają problemy ze skoordynowanym ruchem ust, języka lub szczęki, prawdopodobnie będą miały problemy z prawidłowym odżywianiem. Mogą nie być w stanie poradzić sobie z żywnością, tak jak inne dzieci w ich wieku.
- problemami fizycznymi – u dzieci z problemami czaszkowo-twarzowymi, jak nieprawidłowości szczęki, rozszczep wargi czy podniebienia, wystąpią problemy z karmieniem. Mogą też dotyczyć przewodu pokarmowego, który uniemożliwia trawienie pokarmu.
- problemami sensorycznymi – dzieci mają problemy z przetwarzaniem wielu różnych odczuć związanych z jedzeniem, np: wzmożona reakcja na zapachy, wybiórczość pokarmów (decyduje o wykluczeniu smak, zapach, tekstura, temperatura, kolor, wygląd, a nawet marka produktu). U dzieci z problemami sensorycznymi, może objawiać się, chęcią przyjmowania pokarm tylko w ruchu. Dziecko ma również zmniejszoną zdolność, do rozróżniania uczucia głodu i sytości.
Dysfagia u dzieci, a kłopoty w połykaniu
Zależne są od wieku dziecka, stanu zdrowia, problem z połykaniem jedzenia u dzieci, może wynikać z różnych przyczyn. Często trudności objawiają się zaburzeniami chorób towarzyszących. Poniżej problemy zdrowotne, które mogą mieć wpływ na utrudnione połykanie, na które warto zwrócić uwagę:
- zaburzenia układu nerwowego (np. porażenie mózgowe, zapalenie opon mózgowych, encefalopatia)
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. refluks, zespół „krótkiego jelita”)
- wcześniactwo, niska masa urodzeniowa
- niewykształcenie przełyku
- choroba serca
- rozszczep wargi i / lub podniebienia
- warunki wpływające na drogi oddechowe
- wady wrodzone przewodu pokarmowego
- autyzm
- duży język lub migdałki
- nieprawidłowości w obrębie głowy i szyi
- osłabienie mięśni twarzy i szyi
- trudności z oddychaniem
- leki, które mogą powodować np. zmniejszenie apetytu
- problemy z interakcjami rodzic-dziecko w czasie posiłków
- paraliż strun głosowych
- i wiele innych przyczyn…
Więcej w temacie: Problemy z karmieniem i połknięciem
Dysfagia u dzieci – dostępne metody leczenia z zaburzeniami połykania
Terapeuci mogą edukować, pracować z rodzinami, sugerować techniki lub modyfikacje diety, pomagające w złagodzeniu problemów w połykaniu. Muszą mieć jednak pewność, że na drodze od jamy ustnej do żołądka, nie występują żadne problemy anatomiczne, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej.
Leczenie zmienia się znacznie w zależności od wieku, przyczyny i objawów trudności w połykania. Na podstawie wyników oceny karmienia i połykania lekarze opiekujący się dzieckiem, mogą zalecić:
- interwencja medyczna (np. lek do refluksu)
- bezpośrednia terapia żywieniowa opracowana w celu zaspokojenia indywidualnych potrzeb
- zmiany żywieniowe (np. różne produkty spożywcze, dodawanie kalorii do żywności)
- zwiększenie akceptacji nowej żywności lub tekstur
- temperatura żywności i zmiany tekstury
- zmiany pozycji lub miejsca (np. różne miejsca siedzące)
- techniki zarządzania zachowaniem
- skierowanie do innych specjalistów, takich jak psycholog lub dentysta
Przy problemach z karmieniem, zalecenia mogą dotyczyć także:
- wzmocnienia mięśni jamy ustnej
- zwiększenia ruchu języka
- poprawienia żucia
- zwiększenia akceptacji różnych produktów spożywczych i płynów
- poprawienia zdolności ssania, picia
- koordynacji wzoru oddechu ssania i połykania (dla niemowląt)
- zmiany tekstury żywności i grubości cieczy, aby zapewnić bezpieczne połknięcie
Prawidłowego połykania możemy nauczyć jedynie wtedy, gdy dziecko przyjmie pozycję pionową (oczywiście wystarczy właściwa pozycja tułowia, dziecko musi siedzieć samodzielnie lub z podparciem). Połykania uczymy podając łyżeczką pokarm płynny lub półpłynny. Naciskamy czubek języka i wlewamy zawartość łyżeczki na środek języka. Szybko zamykamy dziecku wargi. Powinniśmy usłyszeć głośne połknięcie połączone z ruchem dolnej szczęki..
Choć przyczynę dysfagii rozpoznać jest ciężko, to same trudności w połykaniu u niemowlaka są dla rodziców widoczne gołym okiem. Jak rozpoznać u dziecka zaburzenia połykania?
Pamiętaj!
Dysfagia u dzieci może być objawem innych chorób i może zagrażać życiu dziecka. Jeżeli masz podejrzenia, obawy i widzisz problem z połykaniem jedzenia u dzieci, porozmawiaj z pediatrą dziecka. Być może skieruje Cię do patologa mowy i języka. Szybko wykryty problem z karmieniem i połykaniem, rozpoczęcie odpowiedniego leczenie, zwiększa szansę na poprawienie tych umiejętności. W rozpoznawaniu dysfagii uwzględniany jest wywiad, w którym brane są pod uwagę objawy takie jak: ból i uczucie zalegania ciała obcego, upośledzenie drożności, aspiracja, zmęczenie podczas przyjmowania posiłku, itp.
Podane informacje nie mogą zastępować porady i wizyty u lekarza. W Internecie znajdziesz dużo treści na temat trudności w połykaniu. To tylko strony poruszające zagadnienie zdrowia i wskazujące na istniejący problem. Nie należy podejmować decyzji, wyciągać pochopnie wniosków w oparciu o internetowe informacje. Gdy jesteś czymś zaniepokojony, a występują problemy w połykaniu jedzenia u dzieci, rzetelną wiedzę i pomoc uzyskasz u specjalisty.
